Badaliśmy rewitalizację zanim to stało się modne… i wciąż ją badamy

W serwisie poświęconym wynikom badań ewaluacyjnych, prowadzonym przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, jest już dostępny raport z badania Wpływ działań rewitalizacyjnych realizowanych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Dolnośląskiego 2014-2020 na poprawę sytuacji obszarów zdegradowanych. Na zamówienie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego ewaluację przeprowadziła DYSPERSJA.

Po raz pierwszy rewitalizację badaliśmy w województwie pomorskim w 2013 roku, czyli jeszcze przed uchwaleniem Ustawy z 9 października 2015 r. o rewitalizacji. Ważnym wątkiem tamtego pionierskiego badania były rozwiązania, jakie Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego wprowadził już w okresie 2007-2013, żeby zapewnić kompleksowość przedsięwzięć rewitalizacyjnych wspieranych w regionie przy wykorzystaniu funduszy Unii Europejskiej. W okresie, gdy interesariusze kojarzyli rewitalizację przede wszystkim z odnawianiem przestrzeni publicznych, szczególnie ważne było zapewnienie, że będzie służyła przezwyciężaniu negatywnych zjawisk społecznych.

Ponieważ wówczas nie obowiązywała jeszcze prawna definicja rewitalizacji, badanie rozpoczęliśmy od zaproponowania własnej, na podstawie przeglądu literatury. Według Ustawy do definicyjnych cech rewitalizacji należy m.in. kompleksowość oraz prowadzenie jej na podstawie programu rewitalizacji.

Od tamtego czasu badaliśmy rewitalizację jeszcze wielokrotnie – samodzielnie, a także jako lider lub partner konsorcjum z Instytutem Rozwoju Miast – na zamówienie Ministerstwa Rozwoju, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Mazowieckiego Instytutu Kultury oraz Urzędu Miasta Łodzi.

Województwo Dolnośląskie nie zdecydowało się, żeby warunkiem przyznawania wsparcia z programu Fundusze Europejskie dla Dolnego Śląska 2021-2027 na „projekty o charakterze rewitalizacyjnym” uczynić umieszczenie ich przez gminę w programie rewitalizacji. Dlatego nasze rekomendacje zmierzające do zapewnienia kompleksowości przedsięwzięć rewitalizacyjnych oraz zalecenie upowszechniania wiedzy na temat gminnych programów rewitalizacji nie znajdą zastosowania.

Większość wspomnianych raportów z przeprowadzonych przez Dyspersję badań dotyczących rewitalizacji można znaleźć pod linkami umieszczonymi na naszej stronie. W raporcie z pierwszego badania, jakie przeprowadziliśmy na ten temat, polecamy uwadze wykorzystanie cytatów z wywiadów jakościowych. Oto, na przykład, fragment dyskusji podczas wywiadu grupowego z mieszkańcami jednego z rewitalizowanych obszarów, ilustrującego sprzeczności pomiędzy dotychczasowymi a nowymi mieszkańcami (D – dotychczasowy, N – nowy, B – badacz):

D1: – Są pijący, ale to są nasi ludzie pijący. Nam włos z głowy nie spadnie, nie?
D2: – To jest właśnie tak.
D1: – To są nasi ludzie.
D3: – To są nasi.
D1: – Oni na przykład jak ktoś, jeden drugiemu nawet może jeszcze pomóc, ale nikt nikomu krzywdy nie zrobi. Ani my trzeźwi ani oni nam nic nie zrobią.
D2: – Ja na przykład się nie boję o drugiej w nocy wyjść z psem, jeżeli jest taka potrzeba.
B: – A pan jak to odbiera z zewnątrz? Bardziej ma pan stres wyprowadzając psa o drugiej w nocy, czy nie?
N1: – Ja nie ma zaufania do człowieka pijanego, nawet jak to jest mój znajomy. Nie mam absolutnie zaufania. Tak samo jak nie mam zaufania do psa, bo nie wiadomo co psu przyjdzie do głowy. Człowiek pod wpływem alkoholu jest nieobliczalny.
D2: – Określ to jeszcze „pod wpływem”, bo to wiesz, może generalizujesz, a tu wiesz, każdy wypije piwo i dla ciebie…
N1: – Mówię o człowieku, który jest ewidentnie w stanie, pod wpływem alkoholu…
D2: – No bo wiesz, jest  „pod wypływem” i „pod wypływem”, tak? (…)
N1: – Z tym problemem, z tym zjawiskiem, jeżeli tylko bym miał możliwość to bym walczył.

Z kolei w ostatnim (z dotychczas przeprowadzonych) proponujemy zwrócić uwagę na rekonstrukcję teorii interwencji, polegającej na wspieraniu rewitalizacji przy wykorzystaniu funduszy z regionalnego programu operacyjnego. O podejściu nazywanym ewaluacją opartą na teorii można dowiedzieć się więcej na przykład z wydanej przez PARP publikacji Ewaluacja oparta na teorii w złożonym otoczeniu społeczno-ekonomicznym.